Gerçeklik Duygusu

Searle: dış dünyanın gerçekliğinden emin olamadığımıza göre ne yapsak yeri midir?

diye sormuş...

Öncelikle çok teşekkür ediyorum, siz sormasaydınız ben yanıtlayacaktım. Şimdi bu gerçeklik dediğimiz şey.. Ehem.. Iıı, ben bu soruya evde bakayım, çok kolay bir yolu olmalı. (vakit kazanmak için yapılan öğretmen ayakları...) Neyse hep beraber düşünelim. Böleyim, parçalayayım özünden uzaklaştırıp öyle yanıtlayayım...

Öncelikle bırakın dış dünyayı, kendimizin gerçekliğinden bile şüphe etmemiz gerekiyor. Fransız bir yüzbaşı (ya da neyse artık, ben ona yüzbaşılığı yakıştırdım) buradan yola çıkıyor. Nereye vardığı çok önemli değil ama gerçeklikten, varlıktan emin olabilmemiz için bir şeye inanıyor olmamız gerekiyor. Daha önceleri on binlerce kez söylediğim gibi bilim dahi "gerçeklik" hakkında konuşmaz, onu felsefenin sınırları içinde bırakarak yoluna daha güvenilir ve emin adımlarla devam eder...

"Gerçeklik nedir?" sorusuna yanıtım yok benim, başkalarının varsa bile bu elbet bir yerde takılıp kalmaya mahkumdur. Felsefeciler bu konu hakkında düşünüyorlar(dı), naçizane fikrim ise anca düşünerek bu yolda ilerleyebileceğimizdir. Bunun sebebi "akıl"a verilen önemdir. Sonuçta akıl değil midir bize bir çok sorunun cevabını veren... Tabi ne de olsa başlangıç noktamız olan akıl yanında bir çok problem de getirmektedir. Ama salak değiliz, bunun farkındayız. Sonuçta yaptığımız olabildiğince gerçeğe yakın bir tanım yapmak. Zaten hapsolduğumuz bu üç boyut içinde oldukça ilerlediğimizi söyleyebilirim insanlık olarak. Ayrıca her zaman bir hata payı vardır ve bunun böyle olacağını Schrödinger'in Kedisi'nin sahibi ispatlamıştı. (evet çarpıttım, bilimsel bir gerçeği bağlamı dışında kullandım, özür dilerim) Ayrıca aklı kullanarak yapacağımız her açıklama da akıl konusunda bize yanlış bilgiler verme ihtimalini yüzde yüz taşıdığı için zaten ohohoho... Uğraş babam dur. (evet tekrar çarpıttım, matematiksel bir kanıtı Gödel'i mezarında ağlatacak kadar yanlış uyguladım, ikinci kez özür dilemek anlamsız)

Soruya geleyim bu kadar bik bikten sonra izninizle. Öncelikle emin olmamız gerekmiyor. Şöyle ya da böyle bir şeyler biliyoruz. Emin olma konusu zaten başlı başına bir problem. Yere bıraktığımız kalemin düşeceğinden emin olamayız. Deneyin görün... Kalem düşerse şanşlısınız demektir. Bunu ben değil fizik bilimi ve olasılık söylüyor. Yarın öbür gün tavana çarparsa da şaşırmayın sonra...

Geriye ne kaldı? Ne yapsak yeri mi? Değil malesef. Ahlak dediğimiz (kimilerine göre ahlaksızlık olan kavram) kavram burada devreye giriyor. Değişik ahlak görüşleri, anlayışları var elbette ama hepsinin temel noktası zorunlusu olmadığımız durumlardaki davranışlarımızı belirlemek. Mesela sorumluluk böyle bir şey. Sorumsuzluğun bir cezası yoktur çünkü sorumlu olmamız için genel geçer bir zorunluluk yoktur. Eğer sorumsuzluğumuz dolayı bir şey olursa cezalandırır bizi yargı. ( Nobel ödülü kazanan matematikçiler gibi, onlar da matematikte attığı adımlardan değil de bunların ekonomiye, fiziğe vs katkısı oldursa anca nobel ödülü alıyorlar - hem de kendi uğraşları adına değil uygulamanın olduğu dalların adına...)

Ne yapsak yeri değildir, olamaz zaten. Bilmemek de mazeret olamaz. 30'lu yıllarda Nazi Partisine üye olup 45'ten sonra "ya biz bilmiyorduk bu katliamların yapıldığını, öyle olsa destek vermezdik" demek okkalasından bir "hassiktir ordan"ı beraberinde getirir. Bu yüzden dikkatli ve solduyulu davranmak gerekiyor. Gerçeğin ne oldu bilme! Kim biliyor ki zaten???