nominalizm ölmedi -mi acaba?

deryik kişisi sormuş: "kişiler ve isimleri arasında bi uyum mümkün mü, uyumsuz çiftler ismi unutmamıza yol açabilir mi? ne ömerler gördüm aslında birer berktiler." bence önemli bir noktaya parmak basarak iyi de etmiş. (dün barbutta kaybettiğim için, bu soruyu yanıtlamak derdinizin dermanı, merakından ölen kedileri bilem, sorularını yanıtlayarak dirilten klavyeşörlerden bendeniz nacizane beter pan kulunuza düştü. boynumuz kıldan incedir. zülfiyare dokunursak affola!...)

neyseciğime... bizim kovboy filmlerinde kızılderili olarak bildiğimiz (o toprakta kırmızı renk veren demir yerine başka bir şey -örn. krom- olaydı yüzlerine sürdükleri boyalardan ötürü "yeşilderililer" bile olabilirdi adları.) kuzey amerika yerlieri, doğan çocuğa geçici bir isim verip, daha sonra kullanacağı ismi, yetişkinliğe geçiş ayinleri olan erginleme ritüelleri sırasında delikanlının/genç kadının kişisel özelliklerine göre belirlerlermiş. işte tam da bu nedenle çılgın at, düşünceli kaya, dolunayda sallanan ağaç gibi isimler kullanılıyormuş. aynı şey, dünyadaki başka ilkel ya da (antropolocideki hocalarıma ayıp olmasın diye) -siyaseten doğru bir deyişle- sanayileşmemiş, küçük ölçekli, erken dönem toplumlar için de, bizim gibi gelişmekte olan bilmemkaç medeniyetin beşiği muhafazakar-milliyetçi toplumlar için de, sanayileşmiş sömürgeci kapitalist toplumlar için de, sosyaldemokrat neo-liberaller için de geçerli. yiğit, cesur, erkek, asker, yürekli, mert, doğru sözlü, cevval, güzel, adil, cabbar, hakkaniyetli ve bir sürü isim, kişizadelerin özelliklerine ya da olması istenen özellikler anlamına gelen isimler verilirmiş. sonracığıma gel zaman git zaman toplumlar kozmopolit bir nitelik taşımaya başlamış. ve isimler konusunda işin şirazesi çıkmış. adi, yoz bir herifçioğlunun adı "yozyürek" olacağına, "mert" olmuş, böylece kalakalmış. tabi isimler hep "iyi niyetle" konulduğu için iyi insanlara kötü isim verilmiyor da içleri ferah yaşayıp gidiyorlar.

tabi kültürlerarası iletişim meselesi de var: bizim gibi türk boyları islamı kabul edince, araplardan, farslardan etkilenince -yoksam sırada anglosaksonlarla frenkler mi var- onların isimlerini de kendilerince dönüştürüp kullanmaya başladılar. (bakınız muhammed isminin başına gelenlere... ahmed, ahmet, mahmud, muhammet, mahmut, memet, mehmed, mehmet... hep aynı ad!... oldu mu... beğendiniz mi yaptığınızı... ah ah...)

bir de popüler isimler var... artık her bir şeyciğimiz medya tarafından belirlendiği için, isimler de piyasaya -yoksa "ayağa" mı demeliydim- düştü... popüler bir isim sıklıkla kullanılır oldu. milliyetçi kişizadeler çocuklarına alpaslan, çağrı, asena ve bilumum dikkulak (mhp'li) isimleri koyarken, islami kesimde ömer, necmeddin, tayyip, muhammed, ibrahim gibi dini eğilimler taşıyan isimler, 68 ve 78'liler, emek, devrim, özgür, barış, ulaş, deniz gibi adlar, aleviler ise mahir, hüseyin, ali, aslan gibi adlar ve son olarak da pek modern kentli, üst gelir düzeyinden, kobi sahibi (uçtuk ya!...) hemşehrilerimiz, alp, berk, can, kutay gibi adları layık görüyorlar. (tabi çocuklara soran yok... otursunlar oturdukları yerde!...) anlayacağınız, isimlerde hakim paradigma -yoksam "trend" mi deseydim- belirleyici oluyor çoğunlukla. (öyledir öyle!...)

nominalizm, ortaçağ felsefesindeki "adcılık" anlamına gelen bir akım. kısaca, "eşek, eşek olduğu ona atfedildiği için eşektir; eşekliği ona atfedilen bir kurgudur" fikrini benimsiyor bu abiler. haksız da sayılmazlar bence... yoksa bizim kullandığımız isimlerle kişiliklerimiz genelde örtüşmediği için, şizofrenik (bölünmüş, parçalanmış) kişiliklerimiz olurdu. yaşadığımız küresel nevrotikler koğuşu, psikotikler koğuşuna dönerdi.